PODGORICA – Mitropolit Crnogorske pravoslavne crkve Mihailo optužio je da je Srpska pravoslavna crkva politička, a najmanje crkvena organizacija.
Hiljade vernika predvođeni sveštenicima Srpske pravoslavne crkve (SPC) već nekoliko dana protestuje u više gradova Crne Gore, nakon što su crnogorske vlasti donele novi Zakon o slobodi veroispovijesti ili uverenja i pravnom položaju verskih zajednica.
Zakonom je predviđeno da se državi vraćaju verski objekti i zemljište koje koriste verske zajednice na teritoriji Crne Gore a za koje se utvrdi da su izgrađeni sredstvima države ili su bili u njenom vlasništvu do 1. decembra 1918. godine.
Mitropolit Crnogorske pravoslavne crkve Mihailo, koji je govorio za Al Jazeeru, u novo vladinom zakonu ne vidi ništa nepravedno, optužujući Srpsku pavoslavnu crku za poticanje nestabilnosti.
Pravoslavni vernici širom sveta 7. januara dočekuju Božić.
Je li vas iznenadilo ponašanje Srpske pravoslavne crkve, pozivanje vernika na proteste, nakon što je Crna Gora usvojila novi Zakon o slobodi veroispovijesti?
Nije me iznenadilo njihovo reagovanje, to je samo kontinuirani nastavak hegemonističke politike Srbije od vremena Garašanina, memoranduma SANU i konstantnog pritiska i omalovažavanja Crne Gore od strane SPC koja je prvenstveno politička a najmanje crkvena organizacija. SPC je takva bila i u ratovima 90-ih godina prošlog veka, što potvrđuje učešće njenih sveštenika u borbama, saučesništvo i podsticanje na zločin. Iako SPC to zna, a ne priznaje, genocid u Srebrenici se zbio i više se neće ponoviti.
Mada SPC zna da crkvena imovina u Crnoj Gori nije njena, pokušava na sve načine da je održi radi očuvanja vlastite moći i svojeg još ranije stečenog monopolističkog položaja.
Zločin u Vukovaru, Srebrenici i na drugim mestima imaju za posledicu obavezu Srbije i Srba da plate žrtvama veoma veliku ratnu odštetu.
Isti ekonomski razlozi vode ih u grčevita nastojanja da crnogorsku crkvenu imovinu koja nije njihova zadrže po svaku cenu, i dalje nezakonito prisvajaju i prisvoje, jer njenim gubitkom, gube značajnu ekonomsku nepravedno stečenu dobit i moć.
Ističem i to da je Crna Gora doživjela svoju Srebrenicu pre prave Srebrenice u periodu od 1918. do 1929. godine od tadašnje Srbije.
Međunarodna zajednica i Venecijanska komisija proučili su pitanja crkvene imovine koja je do 1920. godine pripadala crnogorskoj državi. U skladu sa istorijskom istinom o tome, kao i međunarodnim standardima donesen je ovaj zakon kojem se tako oštro suprotstavlja SPC, čime potvrđuje i dokazuje da ne poštuje ni Crnu Goru, ni istorijsku istinu, niti norme i standarde međunarodnog prava.
Čega se patrijarh Irinej i srpski sveštenici konkretno boje u novom crnogorskom zakonu? Koliko je realno da SPC, usvajanjem novog zakona ostane bez, naprimer kontrole nad manastirom Ostrog, ili barem nekim njegovim delovima?
Srpski patrijarh Irinije i srpski sveštenici, boje se u novom Zakonu, usvojenom od Parlamenta Crne Gore i potpisanom od predsednika države Crne Gore, odluke o povraćaju celokupne crkvene imovine nastale do 1918. godine crnogorskoj državi. To ujedno znači njen gubitak te imovine. Crna Gora svu crkvenu imovinu nastalu do 1918. godine ne otima, već zakonito vraća sebi. Prema tome manastir Ostrog i druge crnogorske crkve i manastiri biće kao što su vekovima bili vlasništvo države Crne Gore. Gubitkom crkvene imovine u Crnoj Gori konačno umire i poslednja nada Srbije i SPC o obnovi Velike Srbije – Dušanovog carstva.
Pravoslavni vjernici dočekuju Božić. U kakvom društvenom ambijentu danas uopšte žive građani na zapadnom Balkanu?
Građani na zapadnom Balkanu danas žive u želji i nadi da ovaj region što pre uđe u Evropsku uniju i NATO pakt, koji im garantuje mir, napredak i stabilnost. To žele Crna Gora, Bosna i Hercegovina, Kosovo, Severna Makedonija i Albanija koja je već članica NATO-a, ali čeka na prijem u EU.
Za ovu godinu najavljena je poseta pape Franje Crnoj Gori. Vi ste 1973. godine završili postdiplomske studije na Papskom orijentalnom institutu u Rimu. Koliko je papina poseta značajna za Crnu Goru?
Papina poseta značajna je za Crnu Goru, koliko za BiH, kao i za svaku zemlju zapadnog Balkana i šire. Ličnost Pape mi je dobro poznata, jer smo se upoznali još u Buenos Airesu, dok je bio Kardinal argentinski. Stariji je od mene dve godine, a završili smo isti fakultet. Bila mi je čast da učestvujem na njegovom ustoličenju. Radi šire javnosti bih napomenuo da je Crna Gora bila prva pravoslavna država koja je sa Vatikanom sklopila konkordat još davne 1886. godine.
Smatra se da ste jedan od najvećih pristalica ekumenizma. Šta su vaši argumenti za takve stavove?
Novi kalendar – gregorijanski, nazvan po rimskom Papi Grigoriju, poremetio je odnose istočne i zapadne crkve, tako da jedan deo istočne pravoslavne crkve služi po novom Greorijanskom i starom Julijanskom kalendaru, a po meni ni jedan od ova dva kalendara nije tačan. Zbog neslaganja oko kalendara, nastaju nesuglasice i konfuzije između predstavnika ove dve crkve. Primenom novog kalendara došlo je do pojave ekumenizma, koji je proklamovao vaseljenski Patrijarh Metaksakis. I SPC ga je prihvatila, da bi uskoro ostala pri starom. Grčki Patrijarh Atinagora I, kojeg sam lično poznavao od 60-ih godina prošlog veka je rodonačelnik ekumenizma. Njegov naslednik, carigradski Patrijarh Dimitrije I, čiji sam bio sveštenik, je nasledio i nastavio ekumensku politiku Atinagore I. Ekumensku politiku Atinagore i Dimitrija nastavlja i Vaseljenski Patrijarh Vatrolomej, čiji sam bio sveštenik u grčkoj ambasadi u Rimu, u crkvi Svetog Andreja. Prvi veliki ekumenski sabor bio je 1993. godine i na njemu je bilo 1.500 učesnika iz 120 različitih svetskih religija: budisti, pravoslavci, katolici, protestanti, muslimani, hindusi i … Cilj je bio ne stvaranje jedne religije nego stvaranje razumevanja među religijama i da sve religije vode Bogu, kao i da su sve božanskog porekla. Stav pojedinih istočnih patrijarha nije isti kao i episkopa SPC. Npr: Carigradski Patrijarh Dimitrije je zastupao stav – jedan je Bog, čiji smo svi mi deca! Svi mu se klanjamo da se svi spasimo i da budemo braća. Aleksandrijski Patrijarh Partemije kaže da je Islam velika religija i njihov utemeljivač Apostol Muhamed. Za razliku od ovoga, srpski episkop govori da je islam lažna religija. Iz ovoga se vidi kakva je moja naklonost prema ekumenizmu.
Prvi ste verski poglavar koji je posetio stratišta u Vukovaru i Srebrenici nakon ratova devedesetih. Ljudi vam to nisu zaboravili. Dobrodošli ste skoro na svim stranama. Zašto to nije postala praksa i kod političara. Tri decenije nakon stradanja žrtve na prostoru nekadašnje Jugoslavije se i dalje politiziraju?
Stradanje žrtva sa prostora nekadašnje Jugoslavije se politizuje od strane onih koji na taj način izbegavaju odgovornost svoje zemlje. Crna Gora i CPC priznaju genocid u Srebrenici, čijim žrtvama sam iskazao svoje dužno poštovanje i pijetet.
Verujete li da je na Balkanu moguć trajni mir?
Na Balkanu je moguć trajni mir ako bi se Srbija odrekla svojih agresivnih i hegemonističkih planova prema svojem okruženju i konačno napustila politiku stvaranja velike Srbije. I ako bi zemlje ovog regiona našle svoje mesto u NATO savezu i Evropskoj uniji.
Izvor: Al Jazeera
