PODGORICA – Na današnji dan pre 45 godina Crnu Goru je pogodio snažan zemljotres jačine sedam stepeni Rihtera, 101 osoba je poginula u Crnoj Gori, a preko 100.000 ljudi je ostalo bez krova nad glavom.
Od istog potresa u Albaniji je poginulo 35 osoba.
Zemljotres se dogodio u 7:19 sati, epicentar je bio u Jadranskom moru, između Ulcinja i Bara, na udaljenosti od 15 kilometara od obale.
Potres je trajao desetak sekundi i uglavnom se osetio duž crnogorske i albanske obale i izazvao je katastrofalna razaranja sa intenzitetom od IX stepeni Merkalijeve skale na celom Crnogorskom primorju, na dužini od preko 100 km.
Budvanski Stari grad je u deset sekundi potresa teško oštećen. Od 400 građevina u Starom gradu samo osam je ostalo nedirnuto. Zidine i zaštitni bedemi iz 15. veka su teško oštećeni. Manastir Praskvica, koji se nalazi između Miločera i Svetog Stefana, pretrpio je velika oštećenja. Crkva unutar manastira je potpuno srušena, a i freske su takođe bile oštećene.
Herceg Novi je takođe bio teško oštećen. Delovi zidina Starog grada su pali u Jadran. Ulcinjski Stari grad, još jedan crnogorski centar kulturne baštine, skoro je potpuno uništen. Vekovna Balšića kula u Ulcinju je srušena. Zemljotres nije poštedio ni Petrovac, Tivat, Kotor, Risan. Preko 450 sela je sravnjeno sa zemljom. Mnoga sela u regijama Crmnica, Grbalj, Krajina, Paštrovići bila su u opasnosti da se potpuno uruše. U unutrašnjosti, Cetinje, Danilovgrad, Nikšić i Titograd su oštećeni, ali ne teško.
Prema izveštaju Uneska iz 1984, ukupno 1.487 objekata je oštećeno, od kojih su skoro polovina domaćinstva, a 42 odsto crkve i svetovni objekti. Trideset odsto od ukupno oštećenih objekata je u potpunosti srušeno. Preko 1.000 spomenika kulture je bilo oštećeno, kao i hiljade umetničkih ela i vredne kolekcije.
Uništen je ogroman deo modernih hotelskih kapaciteta u regionu, oštećena su 53 zdravstvena objekta, 570 objekata socijalne i dečije zaštite, 240 školskih objekata. Posebno su stradali kulturno-istorijski spomenici (manastiri, crkve, muzeji, arhivi), koji su koncentrisani uglavnom u najugroženijem primorskom pojasu.
Velike štete su bile na putnoj mreži – oštećeno je oko 350 kilometara magistralnih i 200 km regionalnih puteva. Jedna od specifičnih manifestacija oštećenja tla izazvana zemljotresom bile su pojave likvifakcije (tečenja tla), klizišta i odroni.
Do kraja 1979. godine registrovano je 90 jakih naknadnih zemljotresa, sa magnitudom većom ili jednakom 4,0, preko 100 zemljotresa sa magnitudom 3,5–4,0, kao i skoro 10.000 slabijih potresa, podseća podgorički Dan.
Obnova zemlje trajala je deset godina. Sve republike tadašnje Jugoslavije su solidarno učestvovale u obnovi, a donet je i Zakon o obnovi Crnogorskog primorja u tadašnjoj Saveznoj skupštini.
indeksonline.rs/Tanjug
