Perspektive informisanja na bosanskom jeziku

Prvi put je emitovan program na bosanskom jeziku 2002. godine. U Novom Pazaru,Tutinu, Sjenici i Prijepolju postoje televizije i portali koji informišu javnost na bosanskom jeziku. Galib Gicić jedan je od prvih voditelja informativnog programa na bosanskom jeziku. Kako je i sam rekao početak je bio težak.

“Ovo je jedino mjesto na svijetu gdje se kaže mesec i zvijezda. To najbolje pokazuje miješani ijekavsko-ekavski refleks jata u bijelopoljsko-novopazarskoj zoni (tip mlijèko, vetar). Tako da je bosanski jezik nama od pamtivjeka bio jezik kojim, u 90 posto slučajeva, komuniciramo. 2002 godine udružile su se dvije velike televizije, televizija Ekran i televizija Centar. Tada je Novi Pazar dobio Regionalnu radio televiziju, u sklopu koje je postojao, i dalje postoji, Radio Novi Pazar. Iste godine, emitovan je prvi Dnevnik na Bosanskom jeziku. Koleginica Emina Memić, tada moja mentorka, i ja, radili smo Dnevnik u paru. Bilo je treme, jer je to bilo nešto novo, s obzirom da se tada zvanično u medijima koristio samo srpski jezik. U to vrijeme tek sam se vratio iz Bosne i Hercegovine. Tamo sam već imao iskustva u radu na televiziji. Bosna i Hercegovina tada je tehnički i tehnološki, kada su mediji u pitanju, bila mnogo iznad Novog Pazara. Vijesti i najave čitali smo sa promptera. Ovdje je tada bio papir. Preko puta mene, do kamere, se nalazilo svjetlo koje je bilo vrlo jako i bilo je dovoljno da dvije – tri sekunde gledate u pravcu kamere da nakon toga ne vidite dobro šta piše na tom papiru. Dešavale su se interesantne stvari, nekada smo slovo J stavljali na mjesta gdje ne pripada, ali to su sve početničke greške. Danas, koliko je godina prošlo, sve drugačije izgleda. Nekada Regionalna radio televizija, a danas Radio televizija Novi Pazar, 80% svog programa emituje upravo na jeziku Bošnjaka.Dakle bosanski jezik je prioritetan. Više spikera koristi bosanski jezik,dok novinari koriste i srpski i bosanski. Dakle, mi smo specifični I po tome što kod nas ne postoji limit do ovde je bosanski a odavde je srpski. Novinari bosanski jezik koriste prema svom nahođenju, ali u principu osamdeset prema dvadeset posto”, kaže Gicić.
Radio televizija Novi Pazar jedna je od prvih medijskih kuća koja je započela izveštavanje na bosanskom jeziku.Radio televizija Novi Pazar emituje svoj program na bosanskom jeziku I to u procentu šezdeset posto na bosanskom i četrdeset posto na srpskom jeziku.

“S obzirom da RTV Novi Pazar pokriva najveću teritoriju od svih regionalnih televizija mi smo se odlučili na takav procenat pokrivenosti sa jednim i drugim jezikom i za sad nam ide dobro. Mi smo prvi, na ovom prostoru, poči da emitujemo program na bosanskom jeziku i od 2008 godine imamo redakciju na bosanskom jeziku sa urednikom. Ta redakcija funkcioniše isto kao i sve druge redakcije i trudimo se da budemo što bolji. Iz godine u godinu imamo sve više programskih sadržaja na bosanskom jeziku, i nadamo se da ćemo taj kvalitet održati i dalje”, rekao je Gicić.

Direktor Radio televizije Novi Pazar Denis Mavrić kaže da redakcija na bosanskom jeziku funkcioniše dobro.

“U početku je bilo teško naći sve te ljude koji će razmišljati u tom pravcu ali smo vremenom oformili stabilnu redakciju na bosnaskom jeziku, koja se lako izražavaju na bosanskom jeziku. I pored svih početnih poteškoća, mi se snalazimo i uspevamo za sada”, rekao je Mavrić.

SNews portal koji je uređuje novinar Medin Halilović sve svoje sadržaje uređuje na bosanskom jeziku.

“SNews je pokrenut 2018 godine i njegov cilj je da osveži medijski prostor, pre svega u regiji Sandžak, a svakako i šire. Cilj SNewsa je da originalnim i autentičnim sadržajima, s posebnim osvrtom na dešavanja u Novom Pazaru i opštinama u okruženju doprinese demokratizaciji i razvoju društva, ravoju ekonomije, podsticaju slobode i demokratije. Uporedo sa tim SNews je pokrenut da izveštava na bosanskom jeziku. Do pojave SNewsa bilo je evidentno postojanje velikog broja divljih portal i neregistrovanih medija pa smo mi uspeli da budemo primer i matrica za sve ostale portale, to se vidi i iz toga što ti portali preuzimaju naše sadržaje. Emitovanje sadržaja na bosanskom jeziku je bio naš prioritet u tome smo uspeli bez obzira što veliki broj medija, koji pokušavaju izveštavanje na bosanskom jeziku. Bavimo se svim društvenim segmentima, kultura nam je posebno važna, bez obzira koji deo kulture, a kultura Bošnjaka Sandžaka zauzima posebno mesto. Dajemo na značaju književnosti, likovnoj umetnosti, nekim istraživanjima koja se tiču kulture, čak i nekih društvenih fenomena kulture, ne samo Bošnjaka već celog ovog područja. Bavimo se običajima koji su značajni, i trudimo se da ih oživimo i podsetimo na njih i da ukažemo koliko su oni značajni za društvo i zajednicu u kojoj živimo. SNews promocijom takvih događaja želi da da i daje doprinos razvoju opšte kulture i promocije jezika”, rekao je urednik ovog portal Medin Halilović..
Pored Radio televizije Novi Pazar,program na bosanskom jeziku emituje i Sandžak Televizija,koja posluje u okviru agencije Sana press.

“U Sandžak medija grupaciji postoje četiri medija i to: Sandžak televizija koja emituje program na bosanskom jeziku, radio REFREF koji takođe emituje program na bosanskom jeziku, Glas islama kao štampani medij i agencija Sana, koja je u funkciji od 2014.godine, kao portal koji informiše na bosanskom jeziku. Jako je teško inače naći novinarski kadar, pogotovo za program na bosanskom jeziku, iz razloga što su naše generacije pohađale nastavu na srpskom jeziku i to biva otežavajuća okolnost. Mi smo to shvatili na vrijeme i od 2014 godine, sa katedrom za bosanski jezik na Internacionalnom univerzitetu redovno organizujemo stručna usavršavanja naših kadrova. Mi to organizujemo prvenstveno za naše novinare, ali svakako otvaramo mogućnost i drugima da budu deo tog tečaja. U jednom periodu na tim tečajevima smo imali i ljude iz administracije raznih ustanova gde se traži da bosanski jezik bude zastupljen pogotovu u pisanim aktima. Tako da smo imali polaznike iz drugih institucija, ali glavna ideja tečaja je bila da naše novinare obučavamo da budu na visini zadatka kada je informisanje na bosanskom jezikom u pitanju, po standardima, normama itd”, rekao je direktor Sandžak televizije Salahudin Fetić

Fetić je dodao da je informisanje na bosanskom jeziku značajno za očuvanje nacionalnog identiteta Bošnjaka.

“Informisanje je elementarna stvar za identitet jednog naroda, tako i nas Bošnjaka. Pored kulture, obrazovanja, informisanje na svom jeziku je elementarna potreba koju Bošnjaci treba da imaju gde god se nalazili. U Republici Srbiji te zakonske regulative su solidno uređene, međutim, uvijek je implementacija mnogo slabija”, dodao je Fetić.

U Prijepolju portal PP Media jednim delom informiše javnost na bosanskom jeziku, dok u Priboju ne postoji redakcija na bosanskom jeziku.

“U Prijepolju postoje mediji koji su registrovani za informisanje na bosanskom jeziku, međutim redakcije na bosanskom jeziku u okviru tih medija ne postoje. Mislim da je razlog za to finansijske prirode sa obzirom da se mediji u Prijepolju grčevito bore za opstanak , tako da angažovanje dodatnog broja ljudi bi predstavljao neku vrstu troška. U suštini se vesti uglavnom plasiraju na srpskom koji razumeju i Bošnjaci”, rekao je urednik portal PP Media Alem Rovčanin.
Novinar I aktivista civilnog sektora iz Priboja Goran Reković podseća da zbog popisa iz 2011.godine u Priboju bosanski jezik nije uveden u službenu upotrebu.

“Sećamo se pre nekih više od deset godin, svih situacija i medijskih pritisaka koji su se dešavali, ali tadašnja lokalna samouprava je odlučila da iskoristi tadašnju manjkavost zakona koji kaže da broj žitelja Priboja koji su se izjasnili kao Bošnjaci nije dovoljan za zakonsku obavezu, pa su odlučili da po stavu 5. Statuta opštine Priboj nisu obavezni da uvedu bosanski jezik. Samim tim mi nemamo u službenoj upotrebi u školama, opštini i medijima bosanski jezik. Nemamo redakciju ,imamo dopisništvo Radio televizije Novi Pazar koje uglavnom Bošnjaci i muslimani Priboja prate i kroz kablobsko – distributivni sistem po neki medij iz Bosne i Sarajeva, što je uglavnom model informisanja. Ono što verovatno predstavlja problem kod nepostojanja kohezije kod Bošnjačkog nacionalnog tela u Srbiji, je da su se na primer kod poslednjeg popisa stanovništva u Priboju 1980 ljudi izjasnilo kao muslimani, a oko 2700 – 2800 kao Bošnjaci. Situacija se može promeniti na popisu. Na nacionalnim medijima nema informisanja na bosanskom jeziku, ali primećujem da sve više mladi Bošnjaci, naučna javnost, sociolozi, politikolozi, ugledne ličnosti u Bosni, Srbiji ,Crnoj Gori, na području celog Balkana govore o revidiranju Bošnjačkog pitanja, odnosno ono što mora biti sveobuhvatna strategija Bošnjaka”, rekao je Reković.

Projekat “Perspektive informisanja na bosanskom jeziku”, koji realizuje Udruženje građana Lokal medija plan iz Novog Pazara, sufinansiran je iz budžeta Republike Srbije- Ministarstva kulture i informisanja. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.