Psorijaza je hronična upalna bolest kože koja se manifestuje kao ljuskave, crvene i svrbne mrlje, najčešće na dlanovima, tabanima i noktima. Međutim, njen uticaj nije ograničen samo na kožu – sve više dokaza povezuje ovu bolest sa ozbiljnim sistemskim komplikacijama kao što su depresija, anksioznost, kardiovaskularne bolesti i Kronova bolest.
Sa prevalencijom između 2 i 3% svetske populacije, učestalost psorijaze varira u zavisnosti od geografskog područja – od 30 do čak 321 slučaja na 100.000 ljudi. Iako lek za psorijazu još uvek ne postoji, savremena medicina nudi niz terapijskih opcija, uključujući fototerapiju, lekove na recept i biološke agense koji omogućavaju kontrolu simptoma.
Ishrana pod lupom: Nova meta u borbi protiv psorijaze
Nedavne studije ističu da određene komponente ishrane mogu izazvati sistemsku upalu i time povećati rizik od razvoja psorijaze. Na primer, masne kiseline mogu uticati na neutrofile – vrstu belih krvnih zrnaca – što dovodi do povećanja nivoa imunoglobulina E (IgE), povezanog sa alergijama, astmom i ekcemom.
Šta su ultra-prerađeni prehrambeni proizvodi (UPF)?
Ultra-prerađena hrana (UPF) je rezultat intenzivnih industrijskih procesa koji poboljšavaju ukusnost i produžavaju rok trajanja proizvoda. Međutim, ovi procesi često smanjuju nutritivnu vrednost hrane, dok se povećava sadržaj šećera, ulja i aditiva (npr. emulgatori i veštačke arome).
Prema NOVA klasifikaciji, hrana se deli u četiri grupe:
- Grupa 1: Neprerađena ili minimalno prerađena hrana
- Grupa 2: Prerađeni sastojci (so, ulje, šećer)
- Grupa 3: Kombinacija grupa 1 i 2 (npr. konzervisana ili fermentisana hrana)
- Grupa 4: Ultra-prerađena hrana (UPF)
Danas UPF čini više od 50% ukupnog unosa kalorija u SAD, Kanadi i Velikoj Britaniji, a trend rasta prisutan je i u Australiji i zapadnoj Evropi.
Rizici koje donosi UPF: Više od gojaznosti i dijabetesa
Istraživanja već godinama potvrđuju povezanost UPF-a sa dijabetesom tipa 2, kardiovaskularnim bolestima i Kronovom bolešću. Nova studija ide korak dalje i istražuje kako UPF utiče na rizik od psorijaze.
Velika studija otkriva direktnu vezu između UPF-a i psorijaze
Istraživanje koje je obuhvatilo 121.019 osoba uzrasta između 40 i 69 godina analiziralo je unos UPF-a i njegov uticaj na razvoj psorijaze. Analiza je uključila faktore kao što su:
- Zapaljenski markeri
- Indeks telesne mase (BMI)
- Nivo fizičke aktivnosti
- Pušačke navike
Rezultati su pokazali jasnu povezanost između povećanog unosa UPF-a i većeg rizika od psorijaze. Najčešći konzumenti UPF-a bili su mlađi muškarci sa višim BMI, smanjenom fizičkom aktivnošću i istorijom pušenja.
Gojazni muškarci najugroženiji
Najalarmantniji rezultat studije pokazuje da kod osoba sa genetskom predispozicijom za psorijazu, visok unos UPF-a povećava rizik za razvoj bolesti gotovo tri puta.
Učesnici sa visokim BMI imali su:
- 6,5% rizika povezanog sa inflamacijom
- 30,5% rizika povezanog sa gojaznošću
Ovi podaci potvrđuju već poznatu vezu između gojaznosti i pogoršanja simptoma psorijaze.
Zaključak: Vreme je za promenu navika
Ova studija pruža još jedan snažan argument za smanjenje unosa ultra-prerađene hrane – ne samo radi opšteg zdravlja, već i kao deo strategije za prevenciju i kontrolu psorijaze.
Prelazak na ishranu bogatu neprerađenom i minimalno prerađenom hranom može:
- Smanjiti simptome psorijaze
- Ublažiti sistemsku inflamaciju
- Smanjiti rizik od hroničnih bolesti
Za osobe koje žive sa psorijazom ili imaju porodičnu istoriju bolesti, pravilna ishrana može igrati ključnu ulogu u svakodnevnom zdravlju i lečenju.
Indeksonline.rs
